Volkswagen Golf GTI (1975-1983)

Op de Frankfurter IAA van 1975 toont Volkswagen de eerste echte hot-hatch: de Golf GTI.  Een hot-hatch, die meteen vanaf de introductie al geroemd wordt vanwege zijn uitmuntende rij-eigenschappen. Die nodigen niet alleen tot sportief rijgedrag, maar zijn ook met de dagelijkse Alltauglichkeit uitstekend te combineren. Hij zet de bestaande sportieve concurrentie in de schaduw en stelt volgens de internationale pers geheel nieuwe normen. De Golf GTI vormt een ijzersterke aanvulling op het nog prille maar vanaf de introductie in mei 1974 direct succesvolle gamma van de Golf.

Twijfel bij Volkswagen
Aanvankelijk twijfelt Volkswagen aan het nut en de noodzaak van de GTI. Want de aarzelende ontwikkelingafdeling van Volkswagen legt de prioriteit bij de noodgedwongen ontwikkeling van een volledig nieuwe -van watergekoelde motoren voorziene- voorwielaangedreven modelrange. Die moet het in de eerste helft van de jaren-70 financieel noodlijdende VW - dat ondanks het toen nog lopende keversucces te lang aan de luchtgekoelde modellen had vastgehouden- uit de rode cijfers helpen. Toch mag het verantwoordelijke team voor het project "Sport-Golf" werken aan een productie van 5.000 GTI's. De motor kost hoofdbrekens. Want aanvankelijk wil het projectteam de motor laten ademen door twee dubbele Webers. Dat wordt een te kostbare zaak voor een kleinschalig project. Ferdinand Piech- in die periode hoofd ontwikkeling bij Audi- zorgt voor de oplossing. Hij nodigt VW-PR directeur Anton Konrad om eens mee te rijden in de toen nieuwe Audi 80 GTE met een opgevoerd 1.6 blok. Konrad concludeert direct dat dit de motor is die uitstekend past bij het project "Sport-Golf". De komst van de GTI staat vervolgens vrij snel vast. En is vanaf zijn introductie een razend succes. Want de 5.000 geplande exemplaren zijn binnen de kortste keren uitverkocht. En dus wordt de Golf GTI- tot op de dag van vandaag- een vast onderdeel van het Volkswagen programma.

Indrukwekkend blok en onderstel
Het gekozen blok van concernzuster Audi 80 GTE meet 1588 cc en is voorzien van Bosch K-Jetronic injectie en enkele andere aanpassingen. Die zijn zodanig dat er uit die genoemde 1588 cc 110 PK worden geperst. De krachtbron blijkt ook in de praktijk uitstekend bij de razendsnelle Golf GTI te passen. Het ledig gewicht van 810 kilo helpt de Volkwagen om in 9,1 seconden naar 100 kilometer per uur te snellen. Daarnaast is het koppel voor die jaren indrukwekkend: 140 Nm, dat bij 5.000 toeren per minuut volledig vrijkomt. De olietoevoer vindt plaats vanuit een tot 4 liter vergroot carter. Het prestatiepotentieel moet in goede banen worden geleid. Ten behoeve van de rijdynamiek en ter verdere optimalisering van de bij de basis-Golf al uitstekende rij-eigenschappen laatst VW zowel voor als echter een torsiestabilisator en wordt de vering ingekort. Daarnaast wordt de GTI met de dan nog niet altijd gebruikelijke rembekrachtiger geleverd. Ook geventileerde schijven voor vallen de GTI ten deel. Opmerkelijk genoeg moet hij het wel stellen met trommelremmen achter. Met de beremming van de eerste Golf GTI is ook het grootste kritiekpunt genoemd, want voor het overige oogst de Wolfsburger ontzettend veel lof. Met name de rij-eigenschappen worden als uitmuntend ervaren.

Twee kleuren bij aanvang
Ook cosmetisch is de GTI duidelijk aangepast. In het binnenste is het tot op de dag van vandaag gebruikte ruitjesmotief op de sportstoelen usance. Verder kent het interieur zwarte hoogpolige vloerbedekking en zonnekleppen alsmede hemelbekleding in diezelfde kleur. Naast extra meters (toerenteller, koelwaterthermometer, oliedrukmeter) heeft de GTI een merkwaardig stuur, met een daarin verzonken naaf. De versnellingspook wordt afgewerkt met een golfbal als pookknop. De cockpit ademt in alle toonaarden sportiviteit uit. Van buiten is de Golf ondermeer herkenbaar aan een forse voorspoiler, zwarte horizontale strepen over de flanken, zwarte spatbordverbreders,een zwart omlijste achterruit, een spoiler op de ruitenwisser, de met een rode bies omrande grille en de GTI-badges. Ook staat de GTI op aanmerkelijk grotere banden dan zijn standaardbroertjes: 175/70R13. De koper kan aanvankelijk uit twee kleuren kiezen: Marsrot en Diamantsilber. Niet veel later komt daar een uitstekend passende witte kleur bij.

Evolutie
In augustus 1978- de GTI is dan al lang de status van Sonderedition voorbij- vinden er wijzigingen plaats aan de GTI. Volkswagen neemt voor alle modellen afscheid van de kleine bumpers. De grotere kunststof bumpers komen er voor in de plaats. Ook de Golf GTI ontkomt er niet aan. Ook krijgt het topmodel van de Golf een sterkere remkrachtverdeler op de achteras en een steviger motorsteun. Verder worden er sterkere sloten en andere deurklinken gemonteerd. In 1980 volgt zo gewenste vijfversnellingsbak.Daardoor is het icoon korter en sportiever te berijden. Overigens wordt de Golf GTI vanaf zijn introductie sowieso jaarlijks -al dan niet in combinatie met de reguliere Golfs- op details aangepast.

Laatste grote wijziging en....Pirelli
De laatste grote wijziging vindt plaats voor modeljaar 1981. Alle Golfs- en dus ook de GTI- krijgen de brede achterlichtunits en een meer volwassen dashboard. De klokkenwinkel wordt veranderd en de indeling van het dashboard is meer praktischVan buiten zijn verder de zwarte kunststofstrips op de A-stijlen een typisch GTI- Merkmal.Tevens krijgt de GTI een kloek vierspaaks-stuurwiel. De kenmerkende pookknop is nu voorzien van het schakelpatroon. In de jaren-tachtig geest vinden ook de eerste digitaleriseringsstapjes plaats. De echte oorspronkelijke GTI karaktertrek van de eerste generatie verschuift met de komst van de 1.8 motor in 1982 naar een comfortabeler aandoende GranTurismo eigenschap. Dat heeft alles met de motor te maken, die veel minder toeren (3.500 per minuut) verlangt om het naar 153 Nm koppel gestegen maximum aan te spreken. Het vermogen van 112 PK komt ook eerder vrij: dit gebeurt bij het uiterste toerental van 5800 omwentelingen per minuut. Snelheid en acceleratie stijgen nauwelijks, maar de motorkracht is over een veel breder bereik aanspreekbaar. Als speciale versie bouwt VW in het laatste jaar van de eerste generatie -1983- nog de Golf GTI Pirelli Editie met aluminium velgen en bandenmaat 185/60/14, dubbele koplampen, Pirelli banden en een aantal extra opties. Opvallend voor die tijd is onder meer de plaatsing van een boordcomputer. Er is ook nog een Pirelli-variant, waarbij de bumpers, spiegels en kunststof- spatbordverbreders in kleur worden meegespoten. Binnen de GTI-sage blijkt de Pirelli succesvol, want van mei tot en met oktober 1983 zetten nog eens 10.500 kopers de handtekening onder het orderformulier. Het is de beste GTI van de eerste generatie, maar kent wel een heel ander karakter dan de versie uit de eerste bouwjaren.

Trendsetter
Hij luidt het einde van de eerste generatie Golf GTI in, die 450.000 keer wordt gebouwd. Ook tot verrassing van Volkswagen zelf, dat aanvankelijk zo twijfelde aan de GTI.  Tot op de dag van vandaag hebben diverse fabrikanten een hot-hatch in het programma. De Golf GTI is daardoor de grondlegger voor dit marktgebied dat tot een apart segment is uitgegroeid. Alleen daarom al is de oorspronkelijke Golf GTI een echte wannahave, die volgens Jeremy Clarkson van Top Gear als een van de beste auto’s ooit wordt bestempeld. Een waar museumstuk, dat inmiddels al zeven Golf-generaties lang wordt gebouwd.